Leo Pas is onderzoeker aan de KU Leuven en huisarts. Hij is al meer dan 40 jaar actief in preventieprojecten rond onder meer alcohol opsporing en kort advies. In de jaren 90 evalueerde hij in samenwerking met de Wereld Gezondheidsorganisatie (WGO) de invoering van de AUDIT-vragen[1] in Vlaanderen bij huisartsen; deze 10 vragen zijn nu de gouden standaard voor opsporing van overmatig alcoholgebruik. Hij ontwikkelde mee het eerste alcohol-actie-plan en zette in de beginjaren 2000 zijn schouders onder de opstart van het lokaal gezondheidsoverleg. Kortom: de ideale gesprekspartner voor een gesprek over alcoholscreening en samenwerking van huisartsen met het Lazarus-project.
“De beste interventie om als huisarts overmatig alcoholgebruik aan te pakken, is het verlenen van advies. Dat advies moet uiteraard een aantal kenmerken hebben. Eerst moet men het gesprek op alcohol brengen, en vervolgens persoonlijk inspelen op het gedrag zelf waarbij empathie en empowerment vooropstaan. Efficiënt kort advies hoeft niet lang te duren, maar omvat persoonlijke feedback en de duidelijke raad om te verminderen of te stoppen: ‘Ik zie dat u hoort bij de 10 à 20 procent van de bevolking die te veel alcohol drinkt en raad u aan te minderen’. Een dergelijke aanpak is niet evident om overal in de medische sector toe te passen: medici zijn vooral getraind om door de patiënten aangebrachte problemen op te lossen, minder om uit eigen initiatief advies te verlenen.”
PINO ondersteunt
“Doorstroming naar en samenwerking met de geestelijke gezondheidszorg verloopt niet altijd van een leien dakje. Het PINO-project beoogt beide vormen van samenwerking te verbeteren om een effectieve aanpak ingang te doen vinden in een lokale Leuvense gemeenschap.
Het PINO-project staat voor Professionele Implementatie om Negatieve effectieven van alcoholgebruik Om te buigen. We willen met de KU Leuven overmatig alcoholgebruik actief aanpakken door het probleem vroeger te detecteren en kort advies door huisartsen te stimuleren. Ook apothekers en sociale sector willen we hierbij actief betrekken, naast de geestelijke gezondheidszorg en de lokale overheid; m.a.w. we willen het project inbedden in een breed gedragen lokale actie. Eén van de onderzoekers in het ACHG, Bram Pussig, leidt dit deel van het project.
Huisartsen zijn overtuigd van het belang van opsporing en advies i.v.m. alcoholgebruik. Ze denken echter vaak onterecht dat het hen dit veel tijd zal kosten. Men heeft de zwaarste alcoholproblemen in gedachten, terwijl het meeste winst te halen valt bij matige gebruikers. De praktische ondersteuning is erop gericht dit eerst te koppelen aan eenvoudige situaties en gaandeweg in de globale praktijkaanpak te integreren.
Een breed gedragen aanpak
“Het Academisch Centrum is er zich goed van bewust dat er commotie is ontstaan over de financiële ondersteuning door de alcoholindustrie. Inbedding van de betrokkenheid van huisartsen bij alcoholproblemen binnen een gemeenschapsactie wilden we al meer dan 20 jaar uittesten; binnen het PINO project zijn er eindelijk de middelen voor! En laat ik heel duidelijk zijn over de ondersteuning van de ABInBev Foundation: wij doen enkel wat wetenschappelijk onderbouwd is en dient gedaan worden; we worden geheel vrij gelaten en niet beïnvloed door de industrie. Dat de stad Leuven mee voortrekker is, helpt enorm.”
Minderen is altijd zinvol
“In de ideale wereld drinkt men helemaal geen alcohol meer! Want vanuit wetenschappelijk perspectief is er het feit dat alcohol niet gezond is en dat er geen veilige grenzen zijn. De enige grens is 0 promille: er is een continue relatie tussen de mate van alcoholgebruik en meer dan 200 aandoeningen. Maar de ideale wereld houdt geen rekening met de positieve connotatie die men aan alcohol heeft gegeven. Dit komt enerzijds doordat in de middeleeuwen alcohol de enige gezonde (lees: gesteriliseerde drank) was en anderzijds door de ontremmende werking.
Op dit moment zijn er meer en meer alcoholvrije alternatieven. We moeten ook af van de negatieve connotatie die aan ‘niet drinken’ van alcohol gegeven wordt. Alcohol is niet nodig om plezier te maken, in tegenstelling tot wat de reclame suggereert. Dit realiseren kan even duren; bij tabak heeft dat ook 50, 60 jaar geduurd en we zijn er nog steeds niet. Maar er is een kentering.
De VAD raadt aan niet meer dan 10 gewone glazen te drinken per week en zeker niet meer dan 5 per keer dat men consumeert. Bovendien zijn twee dagen zonder alcohol nuttig om gewenning tegen te gaan en drink je in bepaalde situaties (zoals zwangerschap en besturen van machines of verkeer) best helemaal niet. Maar: zo nu en dan mag men dus wel eens genieten van een 10 jaar oude porto of een frisse pint! Minderen daarentegen is altijd zinvol.”
Meer informatie over het PINO-project kan je hier vinden.
[1] Alcohol Use Disorders Identification Test